بنای منارجنبان اصفهان

عکسی از منار جنبان از ارنست هولتسر ۱۸۷۳

این بنا به‏ صورت یک بقعه و دو مناره است که بر روى قبر «عمو عبدالله» از زهاد و صُلحاى معروف قرن هشتم هجرى بنا شده است. ایوان منارجنبان یکى از نمونه‏ هاى ابنیه سبک مغولى ایران است و از آن دوره کاشى‏کارى‏هایى هم دارد. مناره‏ ها بعداً و در تاریخى که درست معلوم نیست و احتمالاً در آخر عصر صفویه به ایوان مزبور اضافه شده و با حرکت دادن یکى از آنها، نه تنها مناره دیگر به حرکت درمى‏آید بلکه تمامى این ساختمان مرتعش مى‏شود.

شهرت منارجنبان اصفهان از دیرباز به این خاطر بوده است که هر گاه یکى از مناره‏هاى طرفین ایوان بنا را مى ‏جنبانده ‏اند این حرکت به مناره دیگر هم منتقل مى ‏شده است. چگونگى این حرکت و انتقال آن به مناره دیگر – اگر چه دیرگاهى تعجب بسیارى از مردم و بازدیدکنندگان آن را بر مى ‏انگیخته است – از دیدگاه صاحبنظران و آنان که بر امورى چون معمارى آگاهند، چندان شگفت و غیر طبیعى نیست آنان بر این باورند که در تمام بناهایى که چنین شکل و مناره هایى دارند حرکت هست و اگر در اینجا بسیار چشمگیرتر است دلیل آن باریکى و سبکى این مناره هاست و گرنه جهانگردان و سیاحان به مناره ‏ها و ساختمان هایى که به همین طریق مى ‏جنبیده ‏اند در نقاط دیگر جهان اشاره کرده ‏اند.

منارجنبان اصفهان در حقیقت بقعه ‏اى است که بر مزار شیخى زاهد و عابد به نام عمو عبدالله که در ذیحجه سال 716 هجرى قمرى وفات یافته، ساخته شده است و در آغاز تنها ایرانى بوده است که بعدها دو مناره معروف منارجنبان را به ساختمان آن افزوده ‏اند. بنابراین بى شک ساختمان ایوان و مناره‏ ها پس از سال 716 هجرى قمرى آغاز شده و به انجام رسیده است. منارجنبان بر سر راه اصفهان به نجف آباد در روستایى به نام کاردالان قرار دارد. هر یک از دو مناره این بنا 17 متر بلندى دارد و ارتفاع بنا 10 متر است.

کاشی هاى لاجوردى و فیروزه‏اى زینت بخش این بناست و برمزار آن روحانى زاهد و عابد قطعه سنگى مرمرى قرار داده‏ اند که سوره یس از قرآن کریم حاشیه آن را زینت داده است. کتیبه ‏هاى دیگرى نیز در این آرامگاه هست که از آن جمله است کتیبه‏ اى بر سنگ مرمر بالاى سنگ اصلى که از عمد عبدالله به عنوان یک مرد پرهیزگار و زاهد نام مى ‏برد و تاریخ او را نیز ذکر مى ‏کند.